Gwatemala, lata 50. Sam Zemmuray, baron owocowy, zatrudnia w swojej firmie kontrowersyjnego Edwarda Bernaysa - specjalistę PR. Nie ma pojęcia, że ten ruch doprowadzi do jednej z największych akcji CIA w Ameryce Łacińskiej, a głĂłwną rolę odegra w niej Martita Borrero Parra, uwodzicielska i zmysłowa Miss Gwatemali. Czy namiętność i spryt pozwolą osiągnąć wszystko?

Brawurowa historia kłamstwa tak dobrego, że stało się prawdą. Burzliwe czasy, mistrzowskie niczym Święto Kozła, odsłaniają kulisy rozgrywki, ktĂłra do dziś rezonuje w światowej polityce i stanowi materiał na genialny serial.

A wszystko to wydarzyło się naprawdę.

Reforma rolna, czyli wywłaszczenie wielkich właścicieli ziemskich i przekazanie części ziemi chłopom, przeprowadzona latach 1944-1945 to jedno z najsłabiej zbadanych wydarzeń w powojennej historii Polski. W czasach PRL prĂłbowano przede wszystkim udowodnić, jak bardzo polepszyła sytuację chłopĂłw i robotnikĂłw rolnych. Po 1989 roku ukazały się liczne wspomnienia ziemian, opisujące proces wywłaszczenia, a publikacje dotyczące wsi skupiły się na okresie pĂłźniejszym, zwłaszcza na chłopskim oporze wobec kolektywizacji i na społecznych konsekwencjach funkcjonowania PGR-Ăłw.

Książka Anny Wylegały wypełnia tę lukę i wpisuje się w obecny trend szerszego zainteresowania historią przez pryzmat losĂłw zwykłych ludzi. Odpowiada na pytanie, jakim doświadczeniem była reforma rolna dla poszkodowanych, czyli ziemian, dla tych, ktĂłrzy z niej skorzystali, a zatem służby folwarcznej i bezrolnych chłopĂłw, a także rzeszy mniej lub bardziej zaangażowanych świadkĂłw.

Autorka przygląda się rĂłwnież konkretnym miejscom i społecznościom: dworom, ktĂłre po 1945 roku zamieniono na biura spĂłłdzielni, mieszkania dla kierownikĂłw PGR-Ăłw, przedszkola, świetlice, domy dziecka i ośrodki zdrowia; wsiom, w ktĂłrych na skutek podziału pańskiej ziemi zmieniła się struktura przestrzenna, hierarchia społeczna, tradycje i życie codzienne. Jest to rĂłwnież opowieść o tym, jaka jest pamięć o reformie - wśrĂłd potomkĂłw chłopĂłw i potomkĂłw ziemian, jakie są wspĂłłczesne postawy wobec dawnego dworskiego i ziemiańskiego dziedzictwa oraz jak funkcjonuje dzisiaj podworska przestrzeń.

"Ludowa historia Polski" to opowieść o tym, co zostało w polskiej pamięci zakłamane, albo z niej wyparte. To historia 90 proc. PolakĂłw — ubogich i niewykształconych, tych, ktĂłrzy mieli ciężko pracować i słuchać narodowych elit — od początku Polski aż do czasĂłw wspĂłłczesnych.

GłĂłwnym przedmiotem książki jest władza — władza tych, ktĂłrzy w społeczeństwie są na gĂłrze nad tymi, ktĂłrzy są na dole — oraz instytucje społeczne, ktĂłre służyły elitom do przejmowania tego, co wyprodukował lud. To nie tylko więc historia poddaństwa i pańszczyzny, ale także relacji w fabryce i w biurze w XIX w. To historia ludowa, a nie narodowa: mniej interesują mnie wojny i powstania, a bardziej to, jak ich sukcesy i klęski zmieniały relacje pomiędzy mieszkańcami naszego kraju, Polakami, Żydami, Ukraińcami i innymi mniejszościami.

To także historia idei — idei, ktĂłre uzasadniały sprawowanie władzy przez pana nad poddanymi, przez fabrykanta czy dyrektora nad robotnikami. Elity wytwarzały wiele uzasadnień dla swojego statusu i te uzasadnienia zmieniały się w czasie. Śledzę ich ewolucję. RĂłwnolegle trwała także dyskusja o emancypacji i rĂłwności. Zwolennicy tych idei zwykle jednak byli na naszych ziemiach w mniejszości.

To wreszcie historia buntu i oporu — sabotażu w pracy, buntu przeciwko pańszczyźnie, strajku w fabrykach. Było ich w historii Polski bardzo wiele, niekiedy niesłychanie okrutnych, ale także przemocy stosowanej powszechnie w życiu codziennym.