Zrzucają dżinsy i garnitury, na głowy wkładają piĂłropusze, na kostki grzechotki. Lekarze, biznesmeni, wykładowcy uniwersyteccy gromadzą się w stolicy na placu ZĂłcalo, by przez pięć godzin wykonywać taniec dla przedhiszpańskich bogĂłw. Nie są Indianami, ale jak sami mĂłwią, pragną odtwarzać wiarę azteckich przodkĂłw. Tymczasem Indianie na południu Meksyku w swoich rytuałach wykorzystują coca-colę, ktĂłrą uważają za święty napĂłj. Tradycyjni czarownicy z Catemaco też dostosowują się do realiĂłw XXI wieku i mają swoje strony na Facebooku.

Ola Synowiec pokazuje, jak Meksyk stopniowo odchodzi od przywiezionego z Europy pięćset lat temu katolicyzmu. Pisze o ruchu New Age, psychodelicznych turystach oraz meksykańskiej stolicy grzybĂłw halucynogennych. Opowiada o Meksyku mało znanym, a także o tym, jak uniwersalna jest ludzka potrzeba religijności.

Styczeń 1945. Rodzina Karola Plocha z trwogą, ale i z nadzieją oczekuje wkroczenia do Katowic wojsk Armii Czerwonej. Nikt nie wie, jak wyzwoliciele potraktują wielokulturowe miasto, w ktĂłrym splata się historia dwĂłch narodĂłw. Tutaj polsko-niemieckie małżeństwa - takie jak Karola i Margot - są powszechne.

Miesiąc pĂłźniej, gdy wydaje się, że trudny wojenny czas już za nimi, do domu PlochĂłw pukają mężczyźni z biało-czerwonymi opaskami na ramionach. Karol bez żadnego wyroku trafi a do Świętochłowic, gdzie na terenie dawnego niemieckiego obozu koncentracyjnego zgotowano ludziom piekło. Panem życia i śmierci jest tu znany z okrucieństwa komendant Salomon Morel.

Ogrody na popiołach to powieść o ludziach, ktĂłrych skazano na niewyobrażalne cierpienia z powodu narodowości, wyznania, języka, a najczęściej bez żadnego powodu. To opowieść o tuszowanej latami tragedii, ktĂłra dotknęła ŚlązakĂłw, wzbudzając poczucie ogromnej niesprawiedliwości.

Wielbiciele Podlasia dobrze znają Kruszyniany i Bohoniki. Miłośnicy Sienkiewicza z pewnością pamiętają LipkĂłw. Ale nawet ci, ktĂłrzy słyszeli o polskich Tatarach, zaliczają ich raczej do barwnej, egzotycznej przeszłości.

Przybyli na Litwę pod koniec XIV wieku, kiedy książę Witold rekrutował wojska przeciwko Krzyżakom. W zamian płacił ziemią w bezludnej głuszy. Zostali. Walczyli pod Grunwaldem, a potem w kolejnych wojnach i powstaniach. Legionista Aleksander Sulkiewicz był przyjacielem Piłsudskiego. Mufti Szynkiewicz szedł za trumną marszałka ramię w ramię z imamami wileńskim i warszawskim. Kilkanaście pokoleń wydało majorĂłw, chorążych, tłumaczy krĂłlewskich, sędziĂłw, rotmistrzĂłw. Chociaż żyli otoczeni ludnością chrześcijańską, potrafili zachować odrębność narodową i wiarę muzułmańską.

Pod koniec lat trzydziestych XX wieku mieszkało ich w Polsce niecałe sześć tysięcy. Po II wojnie światowej TatarĂłw nie uwzględniała żadna z umĂłw o repatriacji zawartych między Moskwą a Warszawą. Władze sowieckie traktowały ich jako TatarĂłw radzieckich, chociaż oni sami czuli się pełnoprawnymi obywatelami Rzeczypospolitej. Ci, ktĂłrym udało się opuścić Kresy, prĂłbowali zacząć nowe życie w nowych miejscach. Dziś oficjalnie pozostało ich niespełna dwa tysiące.

Bartosz Panek zebrał, co ocalało. W fascynujących życiorysach swoich bohaterĂłw przypomina, że kultura tatarska była i jest nieodłączną częścią naszego wspĂłlnego dziedzictwa i choć dzisiaj społeczność tatarska jest nieliczna i podzielona, pamięć o niej musi przetrwać.