Co czwarty Polak w jakimś momencie życia miał kłopoty ze zdrowiem psychicznym - wynika z badania dotyczącego kondycji psychicznej mieszkańcĂłw Polski. To znaczy, że ponad osiem milionĂłw osĂłb w naszym kraju doświadczało lub doświadcza zaburzeń psychicznych. Ale z powodu słabej dostępności pomocy - i uprzedzeń wobec ludzi chorych - do psychologa lub psychiatry trafiło zaledwie kilkanaście procent z nich.

Problem chorĂłb i zaburzeń psychicznych dotyka osĂłb w każdym wieku, od dzieci po ludzi starszych. Cierpią między innymi na schizofrenię, depresję, uzależnienia, zaburzenia odżywiania czy zaburzenia rozwojowe. Często kłopoty sprawia już postawienie diagnozy, leczenie jest jeszcze większym wyzwaniem. To proces, ktĂłry może trwać latami, wymaga cierpliwości, elastyczności, wytrwałości - tak pacjenta, jak i lekarzy. Wymaga też dobrego planu - i pieniędzy.

Jak to wygląda w Polsce? Aneta Pawłowska-Krać rozmawia z pacjentami i ich rodzinami, z psychiatrami, pielęgniarzami i pielęgniarkami i kreśli obraz polskiej psychiatrii, niestety w ciemnych barwach. Pacjenci są hospitalizowani za pĂłźno, zostają w szpitalach za długo, nie mają tam odpowiedniego wsparcia i opieki, są faszerowani lekami i wypuszczani z oddziałĂłw bez wskazĂłwek, jak radzić sobie dalej. Trudno jednak całą winą obarczać personel szpitali i poradni - jest tak nieliczny i przeciążony, że zwyczajnie nie może poświęcić pacjentom tyle uwagi, ile potrzebują.

Czy jest wyjście z tej sytuacji? Autorka przygląda się rozwiązaniom przyjętym w innych krajach, analizuje wdrażaną obecnie z pewnym trudem reformę psychiatrii. I choć widać światełko w tunelu, nie sposĂłb stwierdzić, czy to wyjście, czy może rozpędzony pociąg, ktĂłry zbliża się w naszym kierunku i już za pĂłźno, by uniknąć kolizji.

Jest jedyna, śmiercionośna broń, ktĂłrej nie wykryje żadna kontrola. Każdy może ją wnieść na pokład. Każdy!

Nocny lot Buenos Aires-Berlin. Na pokładzie 600 pasażerĂłw. WśrĂłd nich: Jeden psychiatra, ktĂłry panicznie boi się latać. Jedna pacjentka, ktĂłrą przed laty wyleczyłze zbrodniczych skłonności. I miejsce 7A...

Mats KrĂźger, wybitny psychiatra, musi przezwyciężyć paniczny strach przed lataniem. Po śmierci żony wyemigrował do Argentyny (statkiem) i nie zmierzał wracać do Niemiec.
Teraz po latach milczenia wzywa go cĂłrka Nele: wkrĂłtce będzie rodzić i chce, by Mats był przy niej. Po kongresie psychiatrycznym poświęconym fobii przed lataniem Mats wsiada do samolotu rejsu Buenos Aires-Berlin. Lecz ledwie zapnie pas, zrozumie, że to nie turbulencje, spadek ciśnienia w kabinie czy terroryści okażą się najstraszliwszym zagrożeniem... Że przygotował się nie na ten strach...

Psychiatrię traktuje się w Polsce jak dziecko - ma być i nie sprawiać kłopotu. Nie odzywać się niepytana. Ta książka jest głosem osĂłb, ktĂłre od lat się nią zajmują. W rĂłżnych miejscach.

Psychiatria dzieci i młodzieży w Polsce jest w zapaści. Słowa, ktĂłrymi najczęściej się ją opisuje, to: "fiasko", "katastrofa", "dramat". Oddziały psychiatryczne są przepełnione, a leczenie dzieci utrudnione przez brak wykwalifikowanej kadry. Coraz więcej rodzicĂłw pyta o dobrego psychiatrę, szuka pomocy w dramatycznych sytuacjach. Kryzys się pogłębia.

Marta Szarejko, dziennikarka i reportażystka, oddaje głos psychiatrom i psychologom. Przemierza szpitalne korytarze razem z nimi: potwornie zmęczonymi, bezradnymi, ale podejmującymi walkę z systemem. Zdeterminowanymi, by mimo trudnych warunkĂłw leczyć.

Sprawdza, co kryje się za alarmującymi określeniami, dlaczego zdaniem lekarzy jest tak źle, jak temu zaradzić i gdzie szukać wsparcia, gdy sami nie potrafimy już pomĂłc naszym dzieciom.

Pokazuje psychiatrĂłw nie jako bogĂłw, lecz ludzi, ktĂłrzy nie zawsze mają jednoznaczne odpowiedzi. Opowiadają o systemie, ale też o rodzinie - jak zmieniała się przez ostatnie dekady i jaki to miało wpływ na dzieci. Zdania, ktĂłre najczęściej padają z ich ust, to:

Rodzice abdykują ze swojej roli.

Ukryte formy przemocy są zapisane w ciele.

Oddział jest miejscem, do ktĂłrego trafia dziecko dramatycznie poobijane. Nikt nie prĂłbuje zrobić niczego, żeby ono tam nie trafiło.

Z adopcji jest dużo zwrotĂłw.

Dorośli często bagatelizują problemy dzieci, udają, że ich nie ma. A jeśli nie da się udawać, ukrywają je.